Ένας δρόμος, ένα όνομα, μια ιστορία

Τις ξέρουμε όλοι, περπατάμε καθημερινά σ' αυτές, κάποιοι τις δηλώνουμε ως διεύθυνση κατοικίας. Τι γνωρίζουμε όμως για τα πρόσωπα και τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται οι οδοί της πόλης μας; Παρακάτω σας παρουσιάζουμε γνωστές οδούς της Αλεξανδρούπολης, τα ονόματα των οποίων σχετίζονται άμεσα με την τοπική μας ιστορία:

Οδός Ίωνος Δραγούμη: Ο Ίων (Ιωάννης) Δραγούμης (1878 - 1920) ήταν διπλωμάτης, πολιτικός και λογοτέχνης.  Εντάχθηκε στο διπλωματικό σώμα και το 1902 τοποθετήθηκε ως υποπρόξενος στο Γενικό Προξενείο του Μοναστηρίου. Από την θέση αυτή και με τη συνεργασία του πατέρα του και του γαμπρού του Παύλου Μελά εργάστηκε επίμονα για την οργάνωση των ορθοδόξων κοινοτήτων της Μακεδονίας κατά των Βούλγαρων  κομιτατζήδων. Τα επόμενα χρόνια υπηρέτησε ως πρόξενος στις Σέρρες (1903), στον Πύργο Βουλγαρίας, στην Φιλιππούπολη (1904), στην Αλεξανδρούπολη (τότε Δεδέαγατς) και στην Αλεξάνδρεια, όπου γνώρισε τους δύο έρωτες της ζωής του: την Πηνελόπη Δέλτα και την Μαρίκα Κοτοπούλη. Υποστήριξε την δημιουργία ενός πολυεθνικού ελληνικού κράτους και εναντιώθηκε από το 1908 στο όραμα της  Μεγάλης Ιδέας (με βασικό εκφραστή τον Ελ. Βενιζέλο). Πρωταγωνίστησε στο γλωσσικό κίνημα του δημοτικισμού, ενώ με το συγγραφικό του έργο άσκησε σημαντική επιρροή στην διαμόρφωση της ελληνικής ιδεολογίας των αρχών του εικοστού αιώνα. Μέσα στο ασταθές πολιτικό κλίμα που ακολούθησε την απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι, συνελήφθη και τελικά δολοφονήθηκε στην περιοχή Αμπελοκήπων της Αθήνας, από βενιζελικό στρατιωτικό σώμα ασφαλείας, μπροστά σε περαστικούς.

Από το συγγραφικό έργο του Ι. Δραγούμη ξεχωρίζουν το "Μαρτύρων και ηρώων αίμα" (1907), εμπνευσμένο από την μακεδονική σύγκρουση,  ουσιαστικά αφιερωμένο στον γαμπρό του Παύλο Μελά, καθώς και τα "Σαμοθράκη" (1909) και "Όσοι ζωντανοί" (1912).

Οδός Ιωακείμ Καβύρη: Ο Ιωακείμ Καβύρης γεννήθηκε το 1880 στη Σηλύβρια της Ανατολικής Θράκης. Σπούδασε τη Θεολογία στην Θεολογική Σχολή Αθηνών.  Η χειροτονία του σε Επίσκοπο τελέσθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1917. Το  1922 εξελέγη Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου. Στις 5 Ιουνίου 1934 εξελέγη Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως. Η θητεία του υπήρξε ιδιαίτερα ενεργή και θετική για την πόλη. Μεταξύ άλλων πρωτοστάτησε στην ανέγερση του Ιωακείμιου γηροκομείου το 1961, με αρχική χωρητικότητα 40 τροφίμων, και στην ανέγερση του ναού των αγίων Αναργύρων. Το 1967 αποχώρησε από την ενεργό υπηρεσία λόγω ορίου ηλικίας. Εφυγε από την ζωή το 1974, στην Αθήνα, όμως, σε ένδειξη τιμής και αναγνώρισης της προσφοράς του για τον τόπο, ενταφιάστηκε στην Αλεξανδρούπολη, την πόλη που αγάπησε και υπηρέτησε για 33 χρόνια. 

Οδός Μαζαράκη: Ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης - Αινιάν ήταν Έλληνας οπλαρχηγός και μακεδονομάχος. Γεννήθηκε τo 1869.  Αποφοίτησε από την σχολή Ευελπίδων ως αξιωματικός του πυροβολικού. Έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Το 1905 συγκρότησε σώμα μακεδονομάχων και εγκαταστάθηκε στην περιοχή Βερμίου Νάουσας με πεδίο δράσης τα χωριά της λίμνης των Γιαννιτσών, καθώς και την Έδεσσα και την Άρνισσα. Δεν υπήρξε απλά αρχηγός ενός σημαντικού σώματος κατά τον Μακεδονικό αγώνα, αλλά και συντονιστής της δράσης των ελληνικών σωμάτων της κεντρικής και της δυτικής Μακεδονίας και ο σύνδεσμος μεταξύ των Προξενείων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Όπως όλοι οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού άλλαξε το όνομά του μόλις ανέλαβε δράση στην Μακεδονία και έγινε γνωστός ως καπετάν Άκρίτας. Παρ΄όλα αυτά δεν κατάφερε να κρατήσει την ταυτότητά του μυστική και έτσι η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να τον ανακαλέσει και να σταματήσει την δράση του. Πολέμησε ηρωικά και στους δύο Βαλκανικούς πολέμους με το βαθμό του λοχαγού.  Το 1919  ανέλαβε την διοίκηση της μεραρχίας Ξάνθης και συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Θράκης. Υπό την διοίκησή του η  Μεραρχία Ξάνθης αποβιβάστηκε  στο Δεδέαγατς και απελευθέρωσε την πόλη το Μάιο του 1920. Στις 14 Μαΐου, μετά την υποστολή της γαλλικής σημαίας και την  έπαρση της ελληνικής, ο αστυνομικός διευθυντής Κ. Δανιήλ του παρέδωσε την πόλη. Αποστρατεύθηκε το 1926 με το βαθμό του αντιστράτηγου.

Οδός Ζυμβρακάκη: Ο Επαμεινώνδας Ζυμβρακάκης γεννήθηκε το 1863 στο Ναύπλιο. Κατατάχθηκε ως εθελοντής στο στρατό το 1882 και αργότερα στη Σχολή Υπαξιωματικών, από την οποία και εξήλθε το 1888 ως ανθυπίλαρχος. Για την συμπλήρωση των σπουδών του στάλθηκε στην Γαλλία. Κατά τις Κρητικές επαναστάσεις του 1886 και 1897 μετείχε ως εθελοντής. Υπήρξε ένας από τους κυριότερους εμπνευστές και δημιουργούς του Κινήματος του 1909 ως μέλος της διοικούσας επιτροπής του Στρατιωτικού συνδέσμου. Αλλά και με την έκρηξη του κινήματος στην Θεσσαλονίκη ο Ζυμβρακάκης ήταν από τους πρώτους που έσπευσαν στο πλευρό του Ελ. Βενιζέλου. Πήρε μέρος ως μέραρχος σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις της Αντάντ που συνέβησαν το 1918 στην Μακεδονία. Το 1920 η 9η Μεραρχία Σερρών, που βρισκόταν στην κοιλάδα του Νέστου υπό τις διαταγές του, θα καταλάβει τις διαβάσεις προς την Βουλγαρία και θα συγκεντρωθεί στην Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή). Την ίδια στιγμή ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη). Η ώρα της απελυθέρωσης της Θράκης έχει φτάσει. Ο Επαμεινώνδας Ζυμβρακάκης πέθανε το 1922 φέροντας το  βαθμό του αντιστράτηγου.

Οδός 14ης Μαΐου: Η σημαντικότερη ημερομηνία στην ιστορία της Αλεξανδρούπολης, ημέρα της απελευθέρωσης και της ενσωμάτωσής της στη Δυτική Θράκη και στην Ελλάδα. Τον Μάιο του 1920 η 9η Μεραρχία Σερρών κατέλαβε τις διαβάσεις προς την Βουλγαρία και συγκεντρώθηκε στην Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή). Ταυτόχρονα μια νηοπομπή από 22 φορτηγά πλοία αποβίβασε την Μεραρχία Ξάνθης στο Δεδέαγατς. Στις 14 του μήνα  η πόλη παραδόθηκε στα ελληνικά στρατεύματα από τον αστυνομικό διευθυντή.Τον Ιούλιο του 1920 ο ελληνικός στρατός κατελάμβανε την Αδριανούπολη και ως τα τέλη του ίδιου μήνα είχε ολοκληρωθεί η κατάληψη ολόκληρης σχεδόν της Ανατ. Θράκης. Με την συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλ./10 Αυγ. 1920) παραχωρήθηκε στην Ελλάδα και η Ανατολική Θράκη με την Καλλίπολη. Η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά χαρακτηρίστηκαν ουδέτερη ζώνη υπό τον έλεγχο των συμμάχων, ενώ η Βουλγαρία εξασφάλιζε το δικαίωμα της ελεύθερης διαμετακομίσεως στο λιμάνι του Δεδέαγατς, το oπoίo όμως δεν τέθηκε ποτέ σε εφαρμογή.  Με το τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου η πόλη ενσωματώθηκε στην Ελλάδα. Μετονομάστηκε αρχικά σε Νεάπολη, αλλά λίγο αργότερα, τον ίδιο χρόνο, μετά τον θάνατο του βασιλιά της Ελλάδος Αλέξανδρου, πήρε το όνομα Αλεξανδρούπολη.

 Δεδέαγατς, Οκτώβριος του 1920, οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά την απελευθέρωση

Οδός Κούταβου Μαργαρίτη: Ο Κούταβος Μαργαρίτης Χατζή – Φραντζής γεννήθηκε στην Αίνο. Ασχολήθηκε με ναυτιλιακές επιχειρήσεις και, με το εμπορικό του πλοίο «Ποσειδών», ταξίδευε σε όλη την Μεσόγειο και αποκόμιζε σημαντικά κέρδη. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, μετέτρεψε το πλοίο του σε πολεμικό  και πήρε μέρος σε πολλές ναυτικές αποστολές.  Το 1822 συμμετείχε στην εκστρατεία του Ολύμπου. Τον Ιούνιο του 1823 του ανέθεσαν την περιπολία των παραλίων της Σαλαμίνας και του Πειραιά μέχρι το Σούνιο. Τον Απρίλιο του 1824 ανέλαβε την διοίκηση της ναυμαχίας του Ευρίπου. Στην μάχη αυτή τραυματίστηκε και έχασε το ένα του μάτι. Σώθηκε και συνέχισε τον αγώνα  αφού έγινε οπλαρχηγός στα σώματα της Στερεάς Ελλάδας.  Διακρίθηκε για την ανδρεία του. 

Οδός Γιανούτσου Χρήστου: Έμπορος και δραστήριο μέλος της κοινωνίας της Αλεξανδρούπολης, ο Χρήστος  Γιαννούτσος συνέδεσε το όνομά του με την απελευθέρωση της πόλης, ως ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης που αποβιβάστηκε σ΄αυτήν το 1920. Γενήθηκε στην Λαμία και κατατάχθηκε στην Σχολή Υπαξιωματικών, από όπου και αποφοίτησε με τον βαθμό του Δεκανέα. Το 1920 υπηρετούσε στο Σύνταγμα Ξάνθης. Παραμονές της παράδοσης της πόλης στην Ελληνική Διοίκηση στάλθηκε με άλλους τέσσερεις στρατιώτες ως εμπροσθοφυλακή για την κατάληψη του Δεδέαγατς. Με μια σύντομη τελετή παράδοσης της φρουράς ο γάλλος Διοικητής τού παρέδωσε αμέσως την πόλη και αποχώρησε από το Διοικητήριο. Έτσι ο έλεγχος της περιοχής πέρασε σε ελληνικά χέρια. Ο Χ. Γιαννούτσος αποστρατεύθηκε το 1923. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αλεξανδρούπολη και ασχολήθηκε με το εμπόριο υφασμάτων. Εκτός από την επαγγελματική του δραστηριότητα ανέπτυξε και κοινωνική δράση στον εμπορικό σύλλογο, ως αντιπρόεδρος στο εμπορικό επιμελητήριο, σε αθλητικά σωματεία κ.α.